به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کورنگ ،مقام‌های افغان می‌گویند چابهار و گذرگاه‌های شرقی ایران اکنون جایگاه استراتژیک تازه‌ای در مبادلات این کشور پیدا کرده‌اند و در شش ماه گذشته حجم تجارت کابل با تهران از پاکستان پیشی گرفته است.

«عبدالسلام جواد اخندزاده»، سخنگوی وزارت بازرگانی افغانستان، به رویترز گفته است تنها در نیم‌سال اخیر تجارت دو کشور به ۱.۶ میلیارد دلار رسیده؛ رقمی که بالاتر از ۱.۱ میلیارد دلار مبادله میان کابل و اسلام‌آباد در همین دوره است. او تأکید کرده امکانات و تسهیلاتی که ایران در بندر چابهار، گذرگاه میلک و مرکز تجاری زاهدان فراهم کرده، تاخیر‌های مرزی را کاهش داده و به تاجران افغان این اطمینان را داده است که بسته‌شدن گذرگاه‌های پاکستان، فعالیت تجاری آنها را متوقف نخواهد کرد.

به گفته او، ایران با نصب تجهیزات جدید از جمله دستگاه‌های اسکن ایکس‌ری و ارائه تخفیف‌های گسترده - شامل ۳۰ درصد تخفیف تعرفه بندری، ۷۵ درصد تخفیف انبارداری و ۵۵ درصد تخفیف هزینه پهلوگیری- مسیر‌های خود را برای تاجران افغان جذاب‌تر کرده است.

رویترز در روایت خود یادآور شده که افغانستان سال‌ها به بنادر پاکستان متکی بود؛ اتکایی که به گفته این خبرگزاری، ابزاری برای فشار اسلام‌آباد بر کابل محسوب می‌شد، به‌ویژه در موضوع پناه‌گیری جنگجویان پاکستانی در خاک افغانستان. اما با افزایش تنش‌ها و بسته بودن مرز طی هفته‌های اخیر، حکومت افغانستان استفاده از مسیر‌های جایگزین را سرعت بخشیده است؛ مسیری که عمدتاً از ایران و آسیای مرکزی می‌گذرد و اختلال‌های معمول در مرز پاکستان را دور می‌زند.

ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر افغانستان، نیز اعلام کرده تاجران سه ماه فرصت دارند قرارداد‌های موجود در پاکستان را تسویه کنند و مسیر‌های دیگر را جایگزین سازند. او علاوه‌بر انتقاد از «استفاده سیاسی» پاکستان از مسائل تجاری و انسانی، دستور توقف ترخیص دارو‌های پاکستانی را به دلیل «کیفیت پایین» صادر کرده است.

بند چابهار که از سال ۲۰۱۷ طبق توافق مشترک ایران و هند مورد استفاده قرار گرفته، اکنون مهم‌ترین کانون این تغییر مسیر است. مقام‌های افغان می‌گویند کاهش تعرفه‌ها و رسیدگی سریع‌تر در این بندر، محموله‌های بیشتری را به سمت مسیر جنوبی ایران هدایت می‌کند. هند که زیرساخت‌ها و پایانه‌های کلیدی چابهار را اداره می‌کند، طی ماه‌های گذشته تعامل خود با حکومت طالبان را افزایش داده و حتی وزیر خارجه سرپرست افغانستان، امیرخان متقی، را میزبانی کرده است. واشنگتن نیز در ماه اکتبر برای ادامه فعالیت این بندر، یک معافیت شش‌ماهه از تحریم‌ها در اختیار دهلی‌نو قرار داد.

در کنار مسیر ایران، افغانستان حمل‌ونقل خود از راه ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را نیز افزایش داده است؛ مسیر‌هایی که مقام‌های افغان می‌گویند سرعت رشد آنها بیشتر از مسیر پاکستان است. گشایش دفاتر جدید در میلک و زاهدان و امضای توافق‌های ترانزیتی تازه از دیگر اقداماتی است که کابل برای گسترش مسیر‌های جایگزین انجام داده است.

اسلام‌آباد، اما تأکید دارد تصمیم افغانستان تأثیر اقتصادی ملموسی بر پاکستان نخواهد داشت. خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، در واکنش به تغییر مسیر تجارت افغانستان گفته است کابل حق دارد از هر بندر و کشوری استفاده کند. در مقابل، جمال کامال‌خان، وزیر بازرگانی پاکستان، به رویترز گفته اسلام‌آباد در حوزه امنیت «نمی‌تواند مصالحه کند».

علیرغم این تغییرات، پاکستان همچنان سریع‌ترین مسیر دسترسی افغانستان به آب‌های آزاد است و کامیون‌ها ظرف سه روز به بندر کراچی می‌رسند. صادرات پاکستان به افغانستان نیز در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱.۵ میلیارد دلار رسیده است. اسلام‌آباد می‌گوید بستن گذرگاه‌ها با هدف جلوگیری از عبور شبه‌نظامیان انجام می‌شود، ادعایی که کابل آن را رد می‌کند.

انتهای/خبر